W systemie ochrony zdrowia kluczowe jest rozróżnienie między świadczeniem zdrowotnym a zdarzeniem medycznym. Choć oba pojęcia są ze sobą powiązane, mają odmienny charakter i skutki prawne. Ich właściwe zrozumienie ma ogromne znaczenie zarówno dla pacjentów, jak i dla placówek medycznych.
Czym jest świadczenie zdrowotne?
Zgodnie z definicją, świadczenie zdrowotne to wszelkie działania mające na celu zachowanie, ratowanie, przywracanie lub poprawę zdrowia pacjenta. Obejmuje to m.in.:
- diagnozowanie i leczenie chorób,
- rehabilitację,
- profilaktykę zdrowotną,
- zabiegi operacyjne i procedury medyczne,
- działania wynikające z procesu leczenia oraz obowiązujących przepisów.
Świadczenie zdrowotne powinno być wykonywane zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, standardami oraz zasadami etyki lekarskiej. Jednak nawet przy najwyższej staranności, w trakcie jego udzielania może dojść do powikłań lub niepożądanych skutków – i to jeszcze nie oznacza zdarzenia medycznego.
Zdarzenie medyczne – kiedy mamy z nim do czynienia?
Zdarzenie medyczne to negatywny skutek udzielonego lub nieudzielonego świadczenia zdrowotnego, który z wysokim prawdopodobieństwem mógł zostać uniknięty, gdyby postępowanie medyczne było zgodne z aktualną wiedzą. Do zdarzenia medycznego dochodzi, gdy w wyniku udzielonego świadczenia lub jego braku pacjent:
- Został zakażony biologicznym czynnikiem chorobotwórczym (np. bakterią, wirusem, grzybem), co mogło wynikać z nieprzestrzegania procedur higienicznych i epidemiologicznych.
- Doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, np. w wyniku błędnej diagnozy, niewłaściwie przeprowadzonego zabiegu lub źle dobranej terapii.
- Poniósł śmierć, jeśli można wykazać, że odpowiednie postępowanie diagnostyczne lub lecznicze mogło temu zapobiec.
Nie każde powikłanie lub negatywny skutek leczenia oznacza zdarzenie medyczne. Jeśli pacjent został prawidłowo poinformowany o możliwych ryzykach danej metody i wyraził na nią świadomą zgodę, a konsekwencje były przewidywalne i mieszczące się w granicach normy – nie można mówić o zdarzeniu medycznym.
Przykłady zdarzeń medycznych
1️⃣ Pacjent zgłasza się do szpitala z bólem brzucha. Lekarz nie zleca badań obrazowych i odsyła go do domu. Po kilku godzinach dochodzi do pęknięcia wyrostka robaczkowego i sepsy. – Może być uznane za zdarzenie medyczne, jeśli opinia biegłego wykaże, że właściwa diagnostyka pozwoliłaby na wcześniejsze wykrycie problemu i zapobiegłaby powikłaniom.
2️⃣ W trakcie operacji pacjent doznaje uszkodzenia nerwu, co skutkuje trwałym niedowładem. Ekspertyza wykazuje, że chirurg nie zachował wymaganej ostrożności. – Zdarzenie medyczne, jeśli błąd lekarza był zawiniony i skutkował uszczerbkiem na zdrowiu pacjenta.
3️⃣ Pacjent po operacji ortopedycznej zostaje zakażony bakterią szpitalną. Jeśli szpital przestrzegał procedur epidemiologicznych, a zakażenie było nieuniknione, nie będzie to zdarzenie medyczne. Natomiast jeśli doszło do zaniedbań (np. brak sterylności, niewłaściwa higiena personelu, zaniechanie izolacji), zakażenie może być uznane za zdarzenie medyczne i pacjent może dochodzić swoich praw.
Każda sytuacja wymaga jednak indywidualnej analizy i opinii biegłego.
Dlaczego rozróżnienie ma znaczenie?
- Dla pacjentów – możliwość dochodzenia roszczeń w przypadku błędu medycznego.
- Dla placówek medycznych – konieczność zachowania najwyższych standardów diagnostycznych i terapeutycznych.
- Dla systemu ochrony zdrowia – minimalizowanie zdarzeń medycznych poprzez lepszą organizację pracy i edukację personelu.
Podsumowanie
- Świadczenie zdrowotne to każde działanie medyczne mające na celu poprawę zdrowia pacjenta.
- Zdarzenie medyczne to negatywne następstwo świadczenia, które mogło zostać uniknięte przy właściwym postępowaniu.
- Nie każde powikłanie jest zdarzeniem medycznym – kluczowe jest ustalenie, czy postępowanie medyczne było zgodne z aktualną wiedzą.
Rzetelna diagnostyka, przestrzeganie procedur i właściwa komunikacja z pacjentem to klucz do minimalizowania zdarzeń medycznych i budowania zaufania do systemu ochrony zdrowia.
A.S.
