Przepis art. 13 Ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1111 z późn. zm. – dalej u.d.u). stanowi, że pośrednictwo ubezpieczeniowe jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 236). W obecnym stanie prawnym agent ubezpieczeniowy (przedsiębiorca) prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (działalność agencyjną) ma obowiązek spełniać takie wymogi, jakie dotyczą osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne.
Należy zatem wyraźnie odróżnić działalność agencyjną od czynności agencyjnych. Działalność agencyjna jest pojęciem szerszym, ponieważ obejmuje swym zakresem czynności agencyjne oraz organizowanie i nadzorowanie czynności agencyjnych. Jest też związana z faktem prowadzenia przez agenta ubezpieczeniowego działalności gospodarczej. Przedsiębiorca (agent ubezpieczeniowy) uprawniony do prowadzenia takiej działalności nie musi brać osobistego udziału w dokonywaniu tych czynności, natomiast zobowiązany jest zarządzać osobami fizycznymi wykonującymi czynności agencyjne i kontrolować je. Jednym z istotnych obowiązków agenta ubezpieczeniowego jest m.in. szkolenie tych osób oraz kontrola w zakresie właściwego wykonywania przez nie czynności agencyjnych.
Dodać należy, że czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby fizyczne spełniające wymogi ustawowe, jak i przez samego agenta prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Z art. 4 ust. 3 u.d.u. wynika, że katalog czynności agencyjnych określonych przez ustawodawcę we wskazanym przepisie jest szeroki, niemniej zakres czynności agencyjnych zależy od treści konkretnej umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń.
Do czynności agencyjnych faktycznych możemy zatem zaliczyć pozyskiwanie klientów oraz wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia. Jako pozyskiwanie klientów należy rozumieć czynności polegające na: wskazywaniu klientów, z którymi można zawrzeć umowę ubezpieczenia, prowadzenie akcji promocyjnych, reklamowych i marketingowych obejmujących działalność zakładu ubezpieczeń, a skierowanych do potencjalnych klientów, udziale pośrednika w negocjacjach mających na celu zawarcie umowy czy też załatwianiu spotkań z klientami w celu rozpoczęcia z nimi negocjacji albo sprowadzaniu do zakładu ubezpieczeń potencjalnych klientów czy też uzyskiwaniu i przekazywaniu zakładowi ubezpieczeń informacji dotyczących ofert, jakimi zainteresowani są poszczególni klienci. Należy też do nich zaliczyć uczestniczenie w administrowaniu i realizowaniu umów ubezpieczenia, w tym w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie.
Z powyższego wynika, że czynności agencyjne są dokonywane zawsze w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, ale nie muszą być wykonywane osobiście przez agenta (przedsiębiorcę nie zawsze będącego osobą fizyczną), ale mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby fizyczne działające w imieniu i na rzecz agenta.
Przywołując w tym miejscu ustawę o dystrybucji ubezpieczeń w art. 57a wskazuje się na obowiązek zakładu ubezpieczeń do niezwłocznego wystąpienia z wnioskiem o wykreślenie agenta ubezpieczeniowego z rejestru agentów dla danego zakładu ubezpieczeń z chwilą wygaśnięcia umowy agencyjnej z przyczyn leżących po jego stronie. Jednak wyraźnie zastrzeżono, że przepisu tego nie stosuje się, jeżeli do wygaśnięcia umowy agencyjnej dojdzie z powodu śmierci agenta, a w miejsce zmarłego agenta wstępuje zarządca sukcesyjny.
Ustawodawca przewidział, że w takiej sytuacji zgodnie z art. 19 u.d.u. zarządca sukcesyjny wstępujący w miejsce zmarłego agenta ubezpieczeniowego w ramach działalności agencyjnej nie musi spełniać wymienionych enumeratywnie w przepisie wymagań, tj: rękojmi należytego wykonywania tych czynności; posiadać co najmniej wykształcenia średniego lub średniego branżowego; oraz zdanego egzaminu przeprowadzonego przez zakład ubezpieczeń pod warunkiem, że czynności agencyjne będzie wykonywał przy pomocy osoby wpisanej do rejestru agentów ubezpieczeniowych.
Natomiast taki wpis może uzyskać osoba fizyczna, która zdała egzamin określony na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 21.08.2018 r. w sprawie egzaminu dla osób ubiegających się o wykonywanie czynności agencyjnych oraz: posiada pełną zdolność do czynności prawnych; nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo: przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, skarbowe; daje rękojmię należytego wykonywania tych czynności; posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe.
Zatem jeśli spadkobiercy zmarłego agenta będą chcieli dalej prowadzić działalność agencyjną to muszą jak najszybciej zatrudnić osobę posiadającą uprawnienia do wykonywania czynności agencyjnych na rzecz danego zakładu ubezpieczeń lub wskazać ze swojego grona osobę, która takie uprawnienia posiada. Co ważne nie musi to być zarządca sukcesyjny, bo to nie on będzie zawierał umowy ubezpieczenia.
Na zakończenie chcę zauważyć, że przed napisaniem tego materiału sprawdzałem dokładnie w Internecie i z przykrością muszę stwierdzić, że według wszelkich statystyk nawet wśród agentów ubezpieczeniowych śmiertelność wynosi 100%. Dlatego też warto zawczasu wprowadzić w czyn dobre praktyki i rozwiązania, to znaczy te, które sami proponujemy swoim klientom.
Zapraszam do kontaktu i zadawania pytań.
